Kazimierz Dolny – miasto w woj. lubelskim nad Wisłą w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego.
Początki sięgają ok XI wieku, na jednym ze wzgórz istniała osada zwana Wietrzną Górą, należąca do zakonu benedyktynów. Norbertanki zmieniły nazwę osady na Kazimierz.
Nazwa miejscowości została odnotowana w 1249 r., przymiotnik „Dolny” został dodany w latach późniejszych. Po około 150 latach, osada oraz okoliczne wsie stały się dobrami korony. Władysław Łokietek w 1325 ufundował kościół parafialny.
Powstanie miasta oraz budowę zamku obronnego przypisuje się Kazimierzowi Wielkiemu. W 1406 roku Władysław Jagiełło dokonał lokacji miasta na prawie magdeburskim.
W 1501 roku Kazimierz Dolny kwatery stał się siedzibą starostwa. Zygmunt I Stary, zadłużony u Mikołaja Firleja, nadał w 1519 r. jemu i jego synowi Piotrowi dożywotni tytuł starosty kazimierzowskiego. Kazimierz pozostawał we władaniu rodu Firlejów do 1644 r. W tym czasie przebudowany został zamek w Kazimierzu.
W latach 1561 i 1585 miasto zostało dotknięte przez pożary, lecz przy wykorzystaniu skał wapiennych z okolicznych wzgórz udało się odbudować spichlerze i domy mieszkalne. .
Złoty wiek Kazimierza skończył się w lutym 1656 r. wraz ze spaleniem miasta i zamku przez wojska króla szwedzkiego Karola Gustawa
. Jan III Sobieski wydał dekret pozwalający osiedlać się kupcom ormiańskim, greckim i żydowskim. Ożywienie gospodarcze nie trwało długo. Wojny polsko – szwedzkie spustoszyły miasto.
18 marca 1831 rozegrała się tutaj jedna z bitew powstania listopadowego – bitwa pod Kazimierzem Dolnym.
Od końca XIX w. Kazimierz Dolny noclegi stał się miejscowością wypoczynkową. .
Podczas II wojny światowej miejscowość uległa zniszczeniu, ale dzięki staraniom Karola Sicińskiego Kazimierz został odbudowany.
- kościół farny św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja
- kościół św. Anny i szpital dla ubogich
- kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny i klasztor Reformatów – zbudowane w XVII w.;
- zamek w Kazimierzu Dolnym – ruiny zamku dolnego z XVI w.;
- baszta obronna
- kamienice (przy Rynku) o manierystycznym wystroju z ok. 1615 r. należące do braci Przybyłów
- kamienica Biała (przy ul. Senatorskiej);
- kamienica Celejowska (przy ul. Senatorskiej), przebudowana przed 1630 r. przez Bartłomieja Celeja, dziś mieści się w niej oddział Muzeum Nadwiślańskiego;
- spichlerze nad Wisłą
- synagoga w Kazimierzu Dolnym;
- Kazimierski Park Narodowy.
- Kazimierz Dolny pensjonaty